26.11.2025 / 17:35 Svijet - Naučno otkriće
NASA potvrdila: Atmosfera Marsa električno aktivna
NASA-in rover Perseverance prvi put je registrovao električnu aktivnost u atmosferi Marsa, bilježeći sitna električna pražnjenja povezana s prašnim vrtlozima koji često prolaze površinom Crvene planete. Ove "mini-munje" detektovane su pomoću audio i elektromagnetnih mjerenja instrumenta SuperCam, saopćili su naučnici.
Rover se od 2021. godine kreće po krateru Jezero na sjevernoj hemisferi Marsa, a prikupljeni zapisi predstavljaju prvu potvrđenu evidenciju električnih procesa u rijetkoj atmosferi.
Naučnik Baptiste Chide iz francuskog Instituta za astrofiziku i planetologiju, glavni autor istraživanja objavljenog u časopisu Nature, ističe da su ova opažanja važna za razumijevanje atmosferske hemije, klimatskih tokova i eventualne nastanjivosti Marsa, ali i za planiranje budućih robotskih i ljudskih misija.
Mogući rizici
Chide upozorava da električni naboji, koji nastaju usljed kretanja i trenja prašine, mogu utjecati na ponašanje prašnih čestica, što je ključno za klimatske procese na Marsu. Također, ističe da elektrostatička pražnjenja mogu predstavljati rizik za osjetljivu opremu na roverima, ali i potencijalnu opasnost za astronaute u budućim misijama.
Tokom dvije marsovske godine, istraživači su analizirali 28 sati snimaka mikrofona Perseverancea i identifikovali 55 električnih pražnjenja, najčešće povezanih sa prašnim vrtlozima i olujnim frontovima.
- Ne radi se o munjama u klasičnom smislu. To su male iskre, dugačke nekoliko milimetara, koje zvuče poput kratkog pucketanja - objasnio je koautor studije Ralph Lorenz iz Laboratorija za primijenjenu fiziku Univerziteta Johns Hopkins.
Snažni vjetrovi
Perseverance je 16 pražnjenja zabilježio prilikom dva bliska susreta s prašnim vrtlozima. Prethodna istraživanja pokazala su da su ovakvi vrtlozi česti na suhoj i prašnjavoj površini Marsa, a orbiteri su ranije registrovali i vjetrove koji u ovim strukturama dosežu brzinu i do 158 km/h.
Unutrašnja dinamika vrtloga dovodi do trenja sitnih čestica prašine, pri čemu se elektroni gomilaju i potom oslobađaju kao kratki električni lukovi, praćeni zvučnim udarima.
Ovim otkrićem Mars se pridružuje Zemlji, Jupiteru i Saturnu kao planetama s potvrđenom atmosferskom električnom aktivnošću. Naučnici vjeruju da bi i drugi svjetovi Sunčevog sistema, poput Venere, Urana ili Saturnovog mjeseca Titana, mogli imati slične fenomene, iako oni za sada nisu direktno dokumentovani.
(Vijesti.ba)
