Rosensaft žestoko kritikovao ambasadora Izraela

Yahel Vilan, izraelski ambasador u Srbiji, nedavno je rekao ruskoj državnoj novinskoj agenciji Sputnjik da primjena izraza “genocid” na masovna ubistva više od 8.000 muškaraca i dječaka bosanskih Muslimana (bošnjačkih) u i oko grada u julu 1995. Srebrenica u istočnoj Bosni predstavljala je iskrivljenu sliku događaja o kojima je riječ. Vilan je eksplicitno izjavio da, po njegovom mišljenju, “Srebrenicu ne treba nazivati genocidom”.

Zapravo, masakr u Srebrenici od strane — ili možda bolje, iz oružja — ultranacionalističkih paravojnih razbojnika bosanskih Srba priznat je kao genocid od strane niza sudskih vijeća i žalbenih vijeća Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (ICTY ) kao i od strane Međunarodnog suda pravde (ICJ).

Vilanove izjave samo su posljednja u nizu odbacivanja termina “genocid” za događaje u Srebrenici, jer se Generalna skupština Ujedinjenih naroda (UNGA) sprema da u narednim sedmicama glasa o rezoluciji kojom će se odrediti 11. jul, dan kada se Masakr je počeo kao “Međunarodni dan razmišljanja i sjećanja na genocid u Srebrenici 1995. godine”. Rezoluciju, kojom se također osuđuje bilo kakvo poricanje genocida u Srebrenici, predlažu Njemačka i Ruanda, dvije zemlje kojima je genocid urezan u svijest, a ima podršku Sjedinjenih Država, Francuske, Holandije, Italije, Jordana, i Novi Zeland među širokim spektrom država članica UN-a.

Usvajanje takve rezolucije bilo bi u potpunosti u skladu sa zvaničnim međunarodnim danima sjećanja koje je odredila Generalna skupština na holokaust (27. januar) i genocid u Ruandi 1994. (7. april), kao i na žrtve ropstva (25. mart), mučenje (26. jun), terorizam (21. avgust), djela nasilja zasnovana na vjeri ili uvjerenju (22. avgust) i generalno genocid (9. decembar). Činjenica da Ujedinjene nacije to još nisu učinile za mrtve Srebrenice je sramotna sama po sebi.

Vilan se, možda u nastojanju da pojača podršku Srbije krajnje desničarskoj politici vlade Benjamina Netanyahua, sada pridružio neslavnim redovima poricatelja genocida u Srebrenici i postao dio – ili je sebi dozvolio da postane dio – usklađene kampanje za poremetiti i sabotirati rezoluciju UN-a. Ne smije se dozvoliti da uspije.

Čini se da je još jednom u redu kratak osvrt na relevantne činjenice o Srebrenici. Ubistva u Srebrenici bila su najekstremnija manifestacija politike “etničkog čišćenja” bosanskih Srba i pokretačke snage iza njih, pokojnog predsjednika Srbije i Jugoslavije Slobodana Miloševića, tokom ratova 1990-ih koji su uslijedili nakon raspada bivše Jugoslavije. Njihov cilj: hegemonistički cilj pan-srpske države koja se u novije vrijeme naziva “Srpski svijet” tako što će područja Bosne sa pretežno srpskim stanovništvom osloboditi Bošnjaka i Hrvata i na kraju uključiti ove teritorije u tadašnje Jugoslovenska Socijalistička Federativna Republika Srbija.

Masakri u "sigurnoj zoni" UN-a

Dana 16. aprila 1993. godine, u jeku brutalnog rata koji je uslijedio nakon proglašenja nezavisnosti Bosne i Hercegovine od tada raspadajuće Jugoslavije 1992. godine, Vijeće sigurnosti UN-a odredilo je Srebrenicu i njenu okolinu „kao sigurno područje koje bi trebalo biti oslobođeno bilo kakvog oružani napad ili drugi neprijateljski čin.”

Počevši od 11. jula 1995. godine, nakon što je holandski mirovni bataljon UN-a sramno predao Srebrenicu i njene stanovnike pod kontrolu gorepomenutih snaga bosanskih Srba koji su se nazivali četnicima - izraz koji se koristio za nacionalističke srpske gerilske snage tokom Drugog svjetskog rata - pod komandom generala Ratka Mladića, četnici su nemilosrdno i sistematski ubijali gotovo sve bošnjačke muškarce i dječake starije od 12 godina. Silovali su i bošnjačke žene, a nasilno deportovali oko 25.000 bošnjačkih žena, djece i staraca. Deset godina kasnije, generalni sekretar UN-a Kofi Annan nazvao je ono što se dogodilo u Srebrenici “strašnim zločinom – najgorim na evropskom tlu od Drugog svjetskog rata”. (Annan je ovu izjavu dao u julu 2005., 17 godina prije ruske invazije na Ukrajinu 2022. godine.)

Od tada je šest bosanskih Srba osuđeno od strane ICTY za genocid u vezi sa masakrom u Srebrenici. Među njima su Mladić i Radovan Karadžić, tadašnji predsjednik Republike Srpske, većinskog srpskog dijela Bosne koji je kasnije zacementiran kao jedan od dva “entiteta” u Dejtonskom mirovnom sporazumu koji je na kraju okončao rat. Nikada nećemo saznati da li bi Milošević, koji je bio optužen za genocid, kao i za ratne zločine i zločine protiv čovječnosti, bio osuđen, jer je umro u svojoj ćeliji u Hagu od očiglednog srčanog udara prije nego što mu je izrečena presuda na suđenju. pred MKSJ.

U svojoj značajnoj presudi iz februara 2007. godine u predmetu Bosna i Hercegovina protiv Srbije i Crne Gore, ICJ je smatrao da su „djela počinjena u Srebrenici... počinjena sa specifičnom namjerom da se djelimično uništi grupa muslimana Bosne i Hercegovine kao takva; i prema tome da se radilo o djelima genocida.”

I dalje, kao što sam pisao prije skoro četiri godine na ovoj platformi, mnoštvo poricatelja genocida u Srebrenici, sada uključujući Vilan, oponašaju nojeve i očigledno ignoriraju samo postojanje presuda MKSJ-a i ICJ-a u očajničkom nastojanju da odbace oznaku genocida. Njihove izjave u suštini podržavaju revizionističke istorije koje veličaju počinioce zločina u Srebrenici kao što je Mladić koji se smatraju uzorima širom Republike Srpske i Srbije.

Najveći među ovim negatorima je Milorad Dodik, moćnik Republike Srpske, koji je više puta sankcionisan od strane američke vlade zbog korupcije i ugrožavanja stabilnosti i teritorijalnog integriteta Bosne i Hercegovine. Posljednjih godina je genocid u Srebrenici nazvao “izmišljenim mitom” i rekao: “Genocid se nije dogodio tamo [u Srebrenici], to svi znamo ovdje u Republici Srpskoj”. Prije manje od dvije sedmice, 18. aprila, nakon što je okupljenima u glavnom gradu Republike Srpske Banja Luci rekao da je Srebrenica “greška” i “veliki zločin”, on je prkosno izjavio: “Ali to nije bio genocid”.

Takve Dodikove izjave ne samo da su očigledno lažne, već su i krajnje licemjerne. U intervjuu iz jula 2008. godine, on je nedvosmisleno rekao: „Ja savršeno dobro znam šta se dogodilo: genocid se dogodio u Srebrenici. To je bila presuda Haškog tribunala i to je nepobitna pravna činjenica.”

Citirajući izraelske akademike i aktiviste

Njegovo poricanje genocida i drugi često koriste izjave ili pisanje izraelskih akademika ili aktivista kao što su Gideon Greif i Efraim Zuroff za podršku. Greif je, na primjer, kontroverzni izraelski akademik s dosijeom pretjeranih prosrpskih pisanja koji je po Dodikovom nalogu predsjedavao samozvanom Internom istražnom komisijom o Srebrenici. Kada su Greif i njegova komisija 2021. godine objavili potpuno lažan izvještaj od 1.106 stranica u kojem su kategorički poricali da je ono što se dogodilo u Srebrenici genocid, ja sam razotkrio besramnu „manipulaciju istine” u izvještaju i odbacio ga kao „dokument koji zaslužuje da bude ostavljena na smetlište istorije, korištena samo za demonstriranje moralnog promašaja pojedinaca — takoreći poslovičnih 'korisnih idiota' - koji se upuštaju u poricanje i iskrivljavanje genocida.”

Da navedemo samo jedan primjer pogrešne prirode onoga što se obično naziva Greifovim izvještajem, jedan od razloga zbog kojih se eksplicitno navodi zašto Srebrenicu ne bi trebalo smatrati genocidom (na str. 66 i 85) je taj da je broj tamo ubijenih Bošnjaka – oko 8.000 – navodno nije bio dovoljno velik da bi predstavljao genocid.

Ali, kako je Nehemiah Robinson, direktor Instituta za jevrejska pitanja Svjetskog jevrejskog kongresa, koji je do danas priznat kao jedan od vodećih autoriteta za Konvenciju o genocidu, napisao u svojoj Konvenciji o genocidu iz 1960. godine: Komentar (na str. 63), razmjere mogućeg genocida nisu odlučujuće. Prema Robinsonu, “namjera da se uništi mnoštvo osoba iz iste grupe zbog njihove pripadnosti ovoj grupi, mora se klasificirati kao genocid čak i ako te osobe čine samo dio grupe bilo unutar zemlje ili unutar regije ili unutar jednu zajednicu, pod uslovom da je broj značajan.... Sudovi će u svakom slučaju odlučiti da li je taj broj bio dovoljno velik.”

Kao što je gore navedeno, suprotno tvrdnjama u Greifovom izvještaju, različita vijeća MKSJ-a i ICJ-a su smatrali da je broj Bošnjaka ubijenih u Srebrenici, po Robinsonovim riječima, “dovoljno velik” da predstavlja genocid. Tako je žalbeno vijeće MKSJ-a u predmetu Tužilac protiv Zdravka Tolimira utvrdilo da je “ubistvo najmanje 5.749 muškaraca bosanskih Muslimana iz Srebrenice” predstavljalo genocidni actus reus, počinjen sa potrebnom genocidnom namjerom. A u predmetu Tužilac protiv Ratka Mladića, pretresno vijeće MKSJ-a je smatralo da je “da je u određivanju supstancijalnosti grupe, brojčana veličina dijela u apsolutnom iznosu jedan od mnogih faktora”, dok su drugi faktori “brojčana veličina dijela u odnosu na na ukupnu veličinu grupe; istaknutost dijela grupe unutar veće cjeline i da li je on simbol cjelokupne grupe ili bitan za njen opstanak; područje djelovanja i kontrole počinitelja; i potencijalni domet počinitelja.”

Ipak, u onome što se čini kao posljednji pokušaj da se nastavi poricati da je masakr u Srebrenici bio genocid u odnosu na predloženu rezoluciju Generalne skupštine UN-a, parlament Republike Srpske sada je formalno usvojio široko diskreditovani Greifov izvještaj. Ako je to najbolje što mogu smisliti, zviždaju mimo bilo kojeg broja groblja.

Ignorisanje sudskih odluka

Zurof je i dalje još jedan visoki poricatelj genocida u Srebrenici. Direktor izraelskog ureda Centra Simon Wiesenthal usprotivio se usvajanju rezolucije UN-a o genocidu u Srebrenici u tekstu Jerusalem Posta s obrazloženjem da „svako ko je upoznat sa tim događajem, kao i sa originalnom definicijom 'genocida ' vrlo dobro zna da zločin koji su počinile srpske trupe ne odgovara definiciji genocida.

Nakon što sam osporio Zuroffovu tvrdnju u The Times of Israel, ističući da je potpuno ignorisao tvrdnju ICJ-a da su “djela počinjena u Srebrenici” predstavljala genocid, kao i brojne odluke MKSJ-a koje su donijele isti zaključak, Zurof je objavio drugi članak, ovaj vrijeme u The Times of Israel, navodno da pobijem moje kritike njegovog položaja. Jedino je on opet studiozno propustio (ili odbio) da se pozabavi brojnim sudskim odlukama.

Jedini autoritet koji Zurof citira je istoričar holokausta Yehuda Bauer koji je, prema Zuroffovim riječima, “godinama insistirao da se ono što se dogodilo u Srebrenici ne kvalifikuje kao slučaj genocida”. Prema Zuroffu, ako bi se ubistva u Srebrenici klasifikovala kao genocid, “pojam bi bio potpuno ispražnjen od svoje trenutne važnosti i značaja i izgubio bi bilo kakav uticaj koji još ima do danas”.

Izuzetno poštujem profesora Bauera, koji je stari i drag prijatelj, ali kada su Ujedinjene nacije usvojile Konvenciju o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida 1948. godine i stupile na snagu 25 meseci kasnije, njeno tumačenje – i utvrđivanje šta jeste, a šta nije genocid – postalo je pitanje za sudove mnogo više nego za istoričare. I MKSJ je donio svoje odluke na osnovu ispitivanja opsežnih dokaza i iskaza svjedoka.

Ono što Zurof odbija da prihvati jeste da genocid nije apstraktan koncept koji je podložan intelektualnoj ili filozofskoj sofistici. Naprotiv, to je pravni termin koji je do sada čvrsto ugrađen u međunarodno pravo. Kako je definirano u Konvenciji o genocidu, kao iu statutu MKSJ-a, genocid je svako od niza djela „počinjenih s namjerom da se uništi, u cijelosti ili djelimično, nacionalna, etnička, rasna ili vjerska grupa, kao takva .” Ova djela uključuju “ubijanje članova grupe” i “nanošenje teške tjelesne ili psihičke povrede članovima grupe”.

Tribunali MKSJ-a, kao i ICJ, dosljedno su smatrali da su se takva djela dogodila i da je pokolj u Srebrenici po zakonu predstavljao genocid. U predmetu Tužilac protiv Ratka Mladića, na primjer, sudsko vijeće MKSJ-a je posebno uzelo u obzir “ubistvo više hiljada muškaraca bosanskih Muslimana, uništavanje političkih ili vjerskih spomenika i domova, te prisilno premještanje bosansko-muslimanskih žena, djeca i starci.”

Pišem kao profesor prava koji predaje o pravu genocida na Pravnom fakultetu Cornell i Pravnom fakultetu Columbia. Zurof sigurno ima pravo da se ne slaže sa mnom, ali to što on čak i ne priznaje pravnu i jurisprudencijalnu stvarnost oko Srebrenice čini mi se intelektualno nepoštenim.

Lična napomena: Potpuno razumijem zašto bi Dodik i drugi u Republici Srpskoj željeli da angažuju savitljive Izraelce da im pruže navodno “jevrejsko” pokriće za njihovo poricanje genocida u Srebrenici. Međutim, ono što smatram posebno uvredljivim je da su ljudi poput Greifa, Zurofa i sada Vilana voljni to učiniti, očigledno bez pitanja. Čak i užasna podložnost i ulizica treba da imaju neke granice.

Ukratko, verbalne emanacije različitih poricatelja genocida u Srebrenici treba odbaciti kao “pune zvuka i bijesa, ne znače ništa” – ili barem ništa što bi trebalo da izazove oklijevanje Generalne skupštine UN-a s usvajanjem predložene rezolucije o Srebrenici. Imperativ je i za dobrobit istorije i vladavine prava da se žrtvama i preživjelima srebreničkih užasa priušti dostojanstvo da zločin počinjen nad njima konačno bude formalno priznat od strane međunarodne zajednice kakav je bio.


(Vijesti.ba)