Britanski list: Vučiću nedostaje manevra, nezadovoljstvo je kulminiralo

To se mnogo puta ponavljalo širom svijeta u decenijama nakon Hladnog rata. Autokrate gotovo uvijek biraju prvi pristup i postaju još tvrđi. Sada, dok antivladini demonstranti izlaze na ulice prestonice Srbije, Beograda, Aleksandar Vučić suočava se sa ovim izborom, piše Financial Times.

Osam godina, koliko je predsjednik Srbije, a prije toga i premijer, vladao je sve intervencionističkijom rukom, ali i dalje vodi više neku vrstu "kontrolisane demokratije" nego punokrvne autokratije.

Vučić je sličan balans uspeo da održi i na globalnoj sceni. Održavao je korektne odnose sa Moskvom, ali ne toliko bliske da bi isprovocirao EU i SAD, zažmirio je na prodaju srpskog oružja Ukrajini. Privukao je Peking, obezbjedivši milijarde dolara ulaganja u industriju i infrastrukturu, navodi FT. 

Balansiranje odnosa

Iako je Srbija još samo kandidat za članstvo u EU, Vučić ima bliske veze sa liderima bloka, poput francuskog predsednika Emmanuela Macrona i predsjednice Evropske komisije Ursule von der Leyen, posebno kroz obećanje da bi evropske rudarske kompanije mogle da iskoriste neistražene rezerve litija u zemlji, kako bi ubrzale evropsku potragu za većom energetskom nezavisnošću.

Takođe je izgradio dobre odnose sa bliskim saradnicima Donalda Trumpa tokom njegovog prvog mandata. Vučićeva strategija balansiranja možda zaslužuje da bude proučavana i od strane drugih država koje vode višesmjernu politiku, dodaje FT.

Ali, kod kuće mu ponestaje prostora za manevar, jer je nezadovoljstvo njegovom netransparentnom i neodgovornom vladavinom kulminiralo u protestima. Okidač je bio kolaps nadstrešnice željezničke stanice prošlog novembra u Novom Sadu, kada je poginulo 16 ljudi. Stanicu su renovirale kineske kompanije u okviru kineske Inicijative "Pojas i put".

Vučićevi protivnici za urušavanje krive državnu korupciju, loše upravljanje i neadekvatan nadzor, koje vide kao obilježja njegovog režima. Od novembra, opozicioni demonstranti povremeno izlaze na ulice u velikom broju, a u poslejdnje vrijeme zahtjevaju i vanredne izbore. Prošle nedjelje izbili su i najnasilniji protesti do sada, sa sukobima sa policijom u više gradova.

Karta nacionalizma

Tokom godina, Vučić, koji je u mladosti bio ekstremni nacionalista, koristio je pan-srpske sentimente i iredentizam među srpskim manjinama u susednoj Bosni i na Kosovu kako bi učvrstio podršku. Ali ta karta možda gubi snagu.

Vučić bi u teoriji i dalje mogao da ukloni restrikcije prema nezavisnim medijima, otvori politički prostor za opoziciju i pokrene istinski nezavisne istrage o skandalima, poput urušavanja stanice u Novom Sadu. Takvi potezi bi pomogli i višegodišnjoj, blokiranoj kandidaturi Srbije za članstvo u EU. Ali, reforma nije način na koji autokrate funkcionišu: Vučić se ponaša po šablonu i sve jače steže obruč, piše FT.

EU i Velika Britanija su ga predugo tolerisale. Realpolitika je odražavala želju da se Srbija ne otklizne u rusku orbitu. Ali, ovakav pristup više nije održiv. Vučić mora biti pritisnut da bude odgovorniji i da održi istinski fer izbore, to je ionako neophodno za bilo kakvu nadu u članstvo u EU. Alternativa je da Srbija krene putem kojim je, nažalost, krenula Gruzija - da postane lažna demokratija nad kojom EU nema nikakav uticaj i čije ekscese može samo da osuđuje saopćenjima, prenosi FT.

Amerika se trenutno povukla sa balkanske scene. Ali, Velika Britanija i EU nisu. One bi trebalo da djeluju i iskoriste svoju ekonomsku polugu. Ako to ne učine, i Srbija se dodatno pomjeri ka autoritarizmu, krivac neće biti samo Vučić, već i njegovi zapadni saveznici koji su žmirili, zaključuje Financial Times.

(Vijesti.ba)